Có nhiều người hỏi tôi rằng: “Là cô giáo thì cô đã chuẩn bị những gì cho con để sẵn sàng bước vào cánh cửa trường tiểu học? Cô đã dạy chữ cho bé chưa? Bé nhà cô đã cộng trừ trong phạm vi 10 thành thạo chưa?” …. vân vân và vân vân… những điều lo lắng của các bậc làm cha, làm mẹ có con chuẩn bị vào lớp 1. Hôm nay, tôi - một cô giáo có 13 năm kinh nghiệm dạy lớp 1, có 1 con đã lớp 6 và 1 bé chuẩn bị vào lớp 1 trong năm học tới - muốn chia sẻ với các bậc cha mẹ một vài kinh nghiệm của mình để giảm bớt “gánh lo” cho các ba mẹ.
Một ngày đi làm về, bé con 5 tuổi của tôi phụng phịu nói với mẹ: “Mẹ ơi, cô giáo bảo con học dốt vì chưa thuộc bảng chữ cái. Cô còn bảo: Con cô giáo mà thế à?”. Tôi chỉ cười và nói với con rằng: “Mẹ muốn con gái mẹ hãy cứ vui với lứa tuổi của con, khi nào vào lớp 1, con sẽ được cô giáo dạy chữ nhé”. Đây cũng là điều mà tôi muốn các bậc làm cha mẹ hãy nói với đứa con nhỏ bé của mình, đừng ép con học chữ khi đáng ra con đang cần học các kĩ năng cần thiết để chuẩn bị cho một bước ngoặt quan trọng. Theo tôi, điều mà ba mẹ cần quan tâm lúc này để con có một hành trang vững chắc trước khi vào lớp 1 là:
1. Bảo đảm cho con sức khỏe tốt nhất:
Một cơ thể khỏe mạnh là tiền đề quan trọng cho việc tiếp thu kiến thức và hoạt động vui chơi của con. Chuẩn bị về sức khỏe cho con không đơn thuần là phát triển chiều cao, trọng lượng cơ thể mà còn tạo cho con sự bền bỉ, dẻo dai, có khả năng chống lại sự mệt mỏi của thần kinh, cơ bắp, có độ khéo léo của bàn tay, tính nhanh nhạy của các giác quan…
2. Chuẩn bị về ngôn ngữ:
Khi con vào lớp 1, tất cả nội dung, kiến thức đều phải truyền đạt thông qua tiếng mẹ đẻ. Vì vậy việc chuẩn bị cho con sử dụng thành thạo tiếng mẹ đẻ trong sinh hoạt hằng ngày là việc quan trọng nhất. Mặt khác, con có ngôn ngữ mạch lạc phát triển tốt thì các quá trình tâm lý như tư duy, tưởng tượng, trí nhớ, tri giác…. cũng theo đó mà phát triển.
3. Động viên, khuyến khích con tự tin
Khi tự tin, con sẽ học được cách chủ động, độc lập trong việc thực hiện nhiệm vụ đến cùng. Vì vậy, hãy để con được tự làm những việc từ đơn giản nhất đến khó dần, như tự đánh răng, tự rửa mặt, tự lựa chọn các đồ chơi, tự ăn uống… và lựa chọn quần áo dưới sự quan sát của người lớn. Khi con làm, việc người lớn cần hướng dẫn, quan sát và khích lệ, giúp đỡ khi con thật sự cần.
4. Rèn luyện cho con khả năng tập trung
Con bước vào lớp 1 được coi như bước sang một môi trường mới, hoàn toàn khác. Thầy cô mới, bạn bè mới, cách học mới. Con không còn được thay đổi trò chơi một cách liên tục mà thay vào đó là một tiết học 35-40 phút. Việc cha mẹ rèn luyện cho con khả năng tập trung tốt sẽ giúp con thấy bài học ở trường thú vị hơn, con tiếp thu bài dễ hơn và không bị mệt mỏi. Việc rèn luyện khả năng tập trung cho con cần thời gian và tính kiên trì. Các bậc cha mẹ cần tạo cho con không gian yên tĩnh và một khoảng thời gian riêng tư. Có thể là những trò chơi ráp hình, LEGO hay những trò chơi tư duy khác.
5 . Dạy con kỹ năng giao tiếp
Để con có thể hòa nhập tốt với bạn bè, con cần được rèn luyện kỹ năng giao tiếp tốt. Con cần học cách giới thiệu bản thân, cách nói lời cảm ơn, xin lỗi cũng như cách bày tỏ ý kiến của mình. Những điều ấy giúp con thêm tự tin và thấy việc học ở trường thú vị hơn. Cha mẹ có thể chơi đóng vai và tạo ra các tình huống ở trường để cả nhà cùng tham gia. Và điều tất nhiên, con sẽ học hỏi từ đó. Bên cạnh đó, cha mẹ nên cho con ra ngoài và tiếp xúc với nhiều người, đặc biệt là những bạn nhỏ cùng tuổi.
6. Dạy con cách làm việc nhóm
Đây là một trong những kỹ năng thiết yếu trong môi trường học tập hiện đại. Con biết làm việc nhóm cũng là khi con hòa đồng thực sự với bạn bè. Con hiểu cách kiềm chế cảm xúc, bày tỏ ý kiến, bảo vệ ý kiến cũng như lắng nghe ý kiến của người khác. Điều này không chỉ giúp con có được kiến thức tốt nhất mà còn giúp con có những người bạn “cùng tiến” thực sự.
7. Dạy con “chơi” với các con chữ và số
Điều này thường đã được các bậc cha mẹ thực hiện. Tuy nhiên, nên sắp xếp việc học của con sao cho hợp lý để con có nhiều nhất thời gian vui chơi và nghỉ ngơi. Tốt nhất, ở giai đoạn này, con chỉ nên học giống như đang chơi những trò chơi.
Bên cạnh việc dạy cho con những kỹ năng vào lớp 1, các bậc cha mẹ cũng nên chuẩn bị cho con tâm lý đến trường. Các bậc cha mẹ có thể nói chuyện với con về trường học, về những điều con sẽ được học ở trường mới. Cha mẹ cũng có thể cho con đến thăm trường trước ngày con nhập học để làm quen. Ngoài ra, bố mẹ cũng có thể cùng con chuẩn bị góc học tập cùng con, chọn bàn học, giá sách, trang trí cùng con, chuẩn bị đồ dùng học tập cùng con. Đối với những bố mẹ có thời gian, các bố mẹ có thể cùng con chơi trò chơi đóng vai lớp học để giúp con hình dung tốt hơn về lớp học.
Sẽ còn những cảnh hồi hộp của mẹ cha khi ngày đầu con nhập học. Sẽ còn những cảnh sốt ruột đợi chờ cho ngày đầu của con nhanh kết thúc, để hỏi han, để yêu thương. Nhưng để giúp con tự tin bước vào lớp học cũng như để chính các bậc cha mẹ yên tâm phần nào đối với ngày đầu đến lớp của con, việc trang bị cho con một hành trang vững chắc luôn có những ý nghĩa nhất định.